Kapılar ve tokmaklar zamana meydan okur gibi günümüze dek ayakta kalmayı başarmış, geçmişin zarif edası ve vazgeçilmez özenini taşıyan eski evlerin kapıları, hele de kapı tokmakları dikkatinizi çektimi hiç?
Anadolu'nun mimari dokusu bölgelere göre çeşitli özellikler ve farklılıklar taşıyor. Bunlar arasında evleri, köşkleri, han, kervansaray ya da camileriyle öne çıkan turistlik merkezlerin sayısı da oldukça fazla. Mimari açıdan dikkat çeken yörelerimizi sıralayacak olursak, şu merkezler akla geliyor hemen: Safranbolu, Yörükköyü, Taraklı, Mudurnu, Göynük, Bursa, Cumalıkızık, Trilye, Mudanya, İnegöl, Afyon, Kütahya, Uşak, Kuşadası, Bergama Çeşme Ayvalık, Muğla, Ula, Şirince, Kınık, Bozcaada, Foça, Milas, Elmalı, Kaş, Antalya Kaleiçi, Ankara Kaleiçi, Mardin, Diyarbakır Silvan, Amasya, Kayseri, Bilecik Osmaneli, Sinop - Gerze... Tabii buna Karadeniz'in ahşap yapıları ile İstanbul'un köşkleri, yalıları ve eski evlerinide eklemeyi unutmamak lazım.

Bu yörelerdeki mimarinin en ilgi çekici unsurlarından biri, kuşkusuz eski evler... Zamana meydan okur gibi günümüze dek ayakta kalmayı başarmış; mimari uslubu, yapı malzemesi, çatısı, merdiveni ya da balkonuyla dimdik; geçmişin zarif edası ve vazgeçilmez özenini taşıyan eski evler...


Bu evlerin hemen hepsi, eskinin o ince zevkini günümüze taşıyan örneklerle dolu. Cumbası, dökme demir balkon korkulukları, pencere kafesleri, ahşap ya da kesme taş işçiliği... Bunlar arasında bir de hiç şüphe yok ki olağanüstü güzellikte kapılar ve bu kapılar kadar "özel" kapı tokmakları var.

Masum kadın yüzleri...
Türk, Ermeni ya da Rum demir ustalarının hünerli ellerinde şekil bulan bu kapı tokmakları, eski evlerin adeta en vazgeçilmez aksesuarlarından biri. Pil yada elektriğin çıkardığı seslerin hayata karışmadığı dönemlerde duyulan bu tok vuruşların kaynağı, "ev halini" ifade eden çeşitli mesajları da barındırıyor içinde... İster mesajı, ister sesi, ister biçimi; kapı tokmakları başlıbaşına birer sanat eseri...

Kapı tokmaklarının yoğun olarak görülebildiği ve zamanınıza dek yozlaşmadan gelebilmiş ender yerlerden biri olan Safranbolu ve ona yakın Yörük Köyü'nde dairesel özellikli, kulplu ya da metal disklere tutturulmuş. Öte yandan, Ayvalık Alibey (Cunda Adası'ndaki taş evlerde daha çok masum bir kadın yüzünü yansıtan zarif figürlü kapı tokmaklarına rastlanıyor. Çeşitli biçimler taşıyan, orijinal ve hayli eski kapı ve tokmaklarını bir de Atatürk'ün konakladığı ve şimdi müze olarak koruma altına alınmış evlerde görmek mümkün. Eski Adana evleri; Erzincan, Altınoluk, Güre gibi daha birçok il ve ilçede de birbirinden ilginç tokmaklara rastlanıyor.

Bazen ev sahibinin mizacı hakkında fikir veren kapı tokmaklarından ürktüğünüz, bazen de aynı kapıyı tekrar tekrar çalmak geliyor içinizden... Tokmak biçimleri arasında gaga ağız, ejderha, yılan da bulunuyor. Topuzlar, üçgenler, çubuklar, Çengellerden oluşan geometrik şekillerin hepsinde bir anlam, bir estetik yer alıyor. Demir işçiliğinin inceliği, küçücük bölümlere işlenmiş motifler, göz alıcı figürler insanı hayrete düşürüyor...