|
 Türkiye'nin
Siyasi hayatında derin izler bırakan 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel
ile geride kalan anılara bu bölümde göz atacağız.
Üstte ki fotoğraf Süleyman Demirel'in İstanbul'dan giderek takip
etmiş olduğum Kocaeli mitinginden, alana ve hitap kitlesine panaromik
bir bakış.
Yanda bulunan siyah beyaz fotoğraf karesi ise 1.Ekim.1976 yılından.
Gazetecilikde Hürriyet Gazetesi foto muhabiri olarak çalışmaya başladığım
o yıllarda ki adıyla İstanbul Taksim Meydanında yer alan Hotel İnter.Continental
girişinden.
Görev icabı bir çok etkinliği takip etme, mitinglerinde, balolarda,
açılışlarda, basın toplantılarında, özel röportajlarda sayısız kere
karşılaştığım, çalkantılı olduğu kadar uzun süre, devlet makamlarında
görev yapmış politikacı Süleyman Demirel ile gazetelere geçmeyen,
yazı ve fotoğraflarımız da oldu.
Kimi esprili, kimi endişeli, kimisi ise en gergin anlarda bizlere
yansıyan davranışlarıydı. Demirel, metaneti, azmi, sabrı, geleceği
bakışı, daima ümit taşıyan ve bunu takipçileriyle paylaşan farklı
bir kişiliğe sahipti.
Benim Süleyman Demirel ile ilk karşılaşmam 1970'li yıllara başına
rastlıyor. Lise sonrası Turizm Otelcilik tahsili yaptığım ilk yıl
staj mecburiyeti nedeniyle bonservisimi almak için bir ay kadar
İstanbul Hilton Otelinin tüm departmanlarında çalışmıştım. İlk günlerin
birinde iş başı öncesi oda servisinde eleman olmadığı acilen bir
siparişi 328 nolu odaya götürmem rica edilmişti. Şefe peki olur
ben bir koşu götürürüm dedim, siparişi aldım, bu içi madlen dolu
bir çikolata tepsisi idi. Kime götüreceğimi bilmiyordum, tepsiyi
kaptım asansöre bindim, asansörde bitterin bir tanesini de ağzıma
attım.
Odanın önüne geldiğim zaman bekleyenlerden müsaade istedim, kalabalığı
yarıp kapıyı çaldım. Kapıyı Süleyman Demirel açtı, kısa bir şaşkınlık
yaşadım ve siparişiniz dedim. Aynanın önüne bırakmamı istedi, içeri
girdim, odada bir kaç beyefendi daha vardı şöyle bir baktım biri
İhsan Sabri Çağlayangil'di. Hararetli bir sohbet hummalı bir çalışma
içindeydiler. Adisyon fişini Demirel'e uzattım imzaladı, bir de
altına yüzde on TİP bahşiş yazıp ilave etti. Teşekkür ettim, tam
çıkarken bir dakika dedi, tepsiyi aynanın önünden alıp, bana uzattı,
ısrarla çikolata ikram etti, aldım bir tane, elimde yiye yiye kapıda
bekleyen korumaların hayret dolu bakışları arasında çıktım. Şefe
imzalı adisyonu teslim ederken "ya 328 de Demirel varmış niye
söylemediniz bana" diye çıkıştım, şef "ben de bilmiyordum,
sipariş telefonla gelmişti" dedi.
Yıllar yılları kovaladı, okulu bitirip askere gittim, sonra üniversite
imtihanına girdim. 1976 yılı 9 Ağustos Hürriyet'e başladım, dolaysıyla
Demirel fotoğrafları o yıllar sonrası çekildi, ne yalan söyleyeyim
çektiklerimin hepsini gazeteye verdiğimiz için, elimizde geçmişte
yaşanan anıların her birini gösterecek fotoğraf olmadı. Yine de
elde kalan mükerrer karelerden bir kaçını sıralıyorum.
Demirel ile Hilton'da röportaj
Günlerden bir gün Süleyman Demirel İstanbul'a gelmiş muhabir arkadaşım
Şevket Okant Demirel'den randevu almış, bize özel röportajı fotoğraflamak
üzere, muhabir arkadaşımla eşi Nazmiye Demirel ile konaklamakta
olduğu Hilton Oteline gitmiştik.
Röportaj sonrası ben de Demirel'in İstanbul'da olduğunu vurgulamak
için balkonda Boğaz'a karşı fotoğraf yapmak istediğimi, bu nedenle
balkona çıkmalarını istedim.
Ne var ki kolu tekrar tekrar aşağıya indirmiş olmama rağmen bir
türlü balkon kapısının kilidini açamamıştım!
Daha fazla ayakta bekletmemek için "Sayın Demirel ben bu otelde
yıllarca çalıştım ama şimdi kapının kilidini bir türlü açamadım,
siz her kapıyı açarsınız, mümkünse siz denermisiniz" dedim.
Şöyle bir baktı "Mademki sende böyle bir intiba bırakmışız
o halde deneyelim" dedi ve ilk denemede şıp diye kilidi açtı,
"yanılmayacağımı biliyordum" dedim", gülümsedi! Bir
kaç poz almış, vedalaşıp ayrılmıştık.
Gelişimizi beğendiniz mi?
Unutulmaz anılardan bir demetini de Tuzla'da ki yazlık evine gelişinde
ve bahçede yaptığı söyleşide kahkahalarla yaşamıştık...
Süleyman Demirel'in 80 sonrası yedi yıl süren siyaset yasaklı zamanıydı,
meydanlarda Turgut Özal boy gösteriyor, konuşma yasağı nedeniyle
Demirel görüş belirtemiyor, demeç veremiyordu. Sıkıntılı bir durumdu.
Süleyman Demirel'i her gören "Kurtar Bizi Baba" ifadesiyle
slogan attığı bir dönemdi...
Gazeteden bir muhabir arkadaşım ile beraber görevlendirildik, Demirel'in
geleceği Tuzla'da ki yazlık evinin bahçesinde karşılamaya gelen
mahşeri kalabalığı arasında beklemeye koyulduk. Kelimenin tam anlamıyla
karşılamaya gelenler tarafından büyük izdiham yaşanıyor, nasıl bir
itiş kakış içinde isek nefes dahi alamıyoruz.
Tam böyle bir anda havada helikopter göründü ve evin yanına kalabalığın
ortasına iniş yaptı.
Helikopter alana yaklaştıkça kalabalık helikopterin ineceği pistin
çapını daralttı. Resmen helikopter kafamıza indi, kapıya üşüştük
palalar dönmeye devam ediyor, herkes birbirine kafanızı eğin diye
bağırıyor, inişi fotoğraflamak için kollarımı kaldırsam pervanenin
palaları biçecek, büyük bir helikopter değildi, yere yakındı, taş
çatlasa yüksekliği bir adam boyuydu, yere konunca eğilerek iniyordunuz!.
Korumalar hiç birşey yapamadı, halkı uzaklaştıramadı. Bin bir zorlukla
sağ salim bahçeye geçtik.
Demirel'in ilk sözü "Nasıl geldik ama, havadan indik, gelişimizi
beğendiniz mi" diyerek gevrek gevrek gülüyordu.
Tüm gazeteciler bahçede kurulu orta sehbası etrafına dizildik, Demirel
de oturdu sorulara başlayacağız, muhabir arkadaşımı aradım ortalıkta
yoktu, karşı duvara dayanmış dururken gördüm. "Gelsene yaa
dedim, dedi gelemiyorum, pantolon yırtıldı". "Dön bir
bakayım" dedim, döndü, belden aşağı "A" kısmına kadar
tamamı yırtılmış, inanılmaz bir durum o hengamede pantolon neredeyse
iki paçaya ayrıldı ayrılacak. Gülmekten katılıyor bir yandan da
"gazetecilik yapacağım diye poponu yırtıyorsun" diyorum.
Neyse evden istediği iğne iplik ile pantalonu diktirmiş, basın söyleşisine
katılmıştı.
Hodri meydan
O dönem Edirne Kırkpınar yağlı güreşleri yapılıyor, altın kemer
falan filan Özal da gitmiş güreşleri takibe, orada da "Hodrimeydan"
demiş.
Geçmiş gün yanılmıyorsam Musa Ağacık böyle bir soru yöneltti Demirel'e
"Özal Hodri meydan demiş ne diyeceksiniz" diye.
Süleyman Demirel soruyu alınca şöyle bir durdu, boynunu gererek
bir sola bir sağa baktı, kendine has aksanı ve vurgusuyla cevapladı.
"Ne demişşş, Kime demişşş, Niye demişşş ben vamıyım, ben vamıyımm".
Hepimizin yüzünü bir tebessüm kaplıyor.
Demirel TV yasaklıydı
Sayın Demirel sizi neden televizyona çıkartmıyorlar diye ikinci
soru geliyor.
Demirel yine yasaklı olmanın sıkıntısı içine şöyle bir cevap veriyor.
"1968 yılında Türkiye'ye televizyonu ben getirdim, şimdi benim
getirdiğim televizyona beni çıkartmıyorlar". Yine bir tebessüm
kaplıyor yüzümüzü, tüm sorular arka arkaya geliyor, hepsine de esprili
cevaplar veriliyor.
Söyleşi
bitiyor, ayrılırken, üst bölümde beklemekte olan Nazmiye Hanım'a
da teşekkür edip, bir de savaştan çıkmış gibi görünen bahçenin son
durumu için özür dileme ihtiyacı hissettim. Büyük bir olgunlukla
basın mensuplarının telaşıyla ayaklar altında ezilen ortanca çiçeklerinin,
gövdeleri kırılan çiçeklerin hiç önemli olmadığını, bahçıvan onları
düzeltir diyerek üzülmememiz gerektiği vurgusunu yapmıştı.
Bir gün Demirel'i takip göreviyle Kartal'dayım.
Yasaklı zamanı ama ülkede işler yolunda gitmiyor, halkın büyük bölümü
Süleyman Demirel'den beklenti içinde, yasağın kalkmasını bekliyor.
Demirel ilçe teşkilatına geleceği haberini alan halk koşmuş parti
binası önüne, kan, ter içindeyim, konuşma olmayacağını bile bile
kalabalık aşağıda toplanmış durmaksızın "Kurtar bizi baba"
diye arka arkaya slogan atıyorlar. Demirel'e bir içerde bakıyorum,
oturduğu koltuğa adeta çökmüş, çok geçmeden dayanamayıp pencereye
çıkıyor, halkı şapkasıyla selamlıyor. Bir pencerede Demirel, diğer
pencerede ben fotoğrafını çekiyorum.
İki ayrı Demirel, içerde moralsiz görünen "heyecanı kaybetmeyin,
tansiyonu düşürmeyin" diye etrafa telkinde bulunan Demirel,
pencerede halka karşı alnı açık, başı dik, mağrur ve coşkulu bir
Demirel, bu anı bir kaç kez yaşadım, her defasında da kendisini
bekleyenlere, tempo tutanlara moral ümit vermeye devam etmişti.
Kendi sorusunu kendi cevapladı
Gazetede bir gece nöbeti sırasında Süleyman Demirel'in Yeşilköy'de
bulunan Çınar Otel'de olduğu haberini almış, anında odasına ulaşmıştık.
Odada kurmaylarıyla toplantı halindeyken, Hürriyetten geldiğimiz
duyurunca, kırmayıp bizi de kabul etti.
Muhabir arkadaşım sorusunu yöneltti. Demirel soruyu dinledi ve "O
soruyu öyle sormayacaksın, böyle soracaksın" dedi, kendi sorusuna
kendi cevap vermişti. Muhabir arkadaşım notları aldı, ben fotoğrafları
çektim, çıkıp geldik gazeteye. Soru bizim sorumuz değildi ama olsundu,
soru da cevap ta, haber de Demirel'indi!
Demirel'in kürsüsü
 Yer
Taksim Meydanı, önemli bir miting var, gazeteden foto muhabirleri
neredeyse tam kadro mitingi takip etmek üzere görevlendirildik.
Henüz kürsü konuşmaları başlamamışken sağdan soldan fotoğraf kareleri
peşindeyiz. Demirel, Celal Bayar Gezi merdivenlerinin orada bir
koltukta bekliyorlar.
Sanırım kürsüye Celal Bayar'ı da çıkaracaklar. Genellikle foto muhabirleri
birbirilerini takip eder, biri bir şey çektiyse aynısını aynı yerden
diğerleri de çeker. Nihayetinde Demirel'in konuşacağı kürsüye çıkıp
kürsüden meydanı çekiyorduk ki, kol kola düşmeye başladık, ağırlığımıza
dayanamayan ahşap kürsünün çivileri yerinden çıkmış kendimizi yerlerde
çivili kalaslar arasında bulmuştuk, yaralanmadan atlatılmış bir
durumdu.
Demirel kiminle nasıl konuşacağını çok iyi bilirdi, hitabet sanatında
üstüne yoktu, müthiş bir hatipti, konuşurken herkesin anlayacağı
kolay ve anlaşılır uslubuyla herkesi bir yerden yakalar, yaptığı
vurgularla inandırıcılığını, haklılığını artırır, coşkunun dozunu
yükseltirken adeta kendinden geçerdi. Kalabalık karşısında zapdedilmezdi,
toplumun nabzını nasıl tutacağını, nasıl coşturacağını çok iyi bilirdi.
Dahası hazır cevaptı, kendisine atılan lafların altında asla kalmaz,
öyle bir cevap verirdi ki, hakaret etmeden laf atan kişiyi olduğu
yerde konuşamaz hale getirir, laf attığına on bin kere pişman ederdi.
Süleyman Demirel halkın içinde, herkesle omuz omuza bir politikacıydı,
etrafında koruma ordusu yoktu, halkın arasına korkusuzca girebilirdi.
Biz foto muhabirleri yanında durabilir, burnunun dibine dek sokulur,
ensesinden fotoğrafını çeker, hal hatır dahil aklımıza geleni sorardık.
Sadece Demirel değil, Ecevit, Erbakan, Özal, hepsinin yanındaydık,
hatta fotoğraf çektiğimiz için emeklerimize teşekkür bile edilirdi,
liderlerin yanında kürsüde, cuma namazı çıkışında, balolarda onlara
korumalardan daha yakındık.
Süleyman Demirel mitinglerine, anlatacaklarını dinlemeye koşa koşa
gidilirdi, her zaman öğretici, eğitici konuşmalar yapardı, kendisi
dinleyenlere çiçek vermese de dinleyenler Demirel'in başından aşağı
gül yaprakları dökerdi.
Yaşı, deneyimleri itibariyle diğer ülke liderleri içinde saygınlığı
olan, güçlü hafızaya, pratik zekaya sahip, en tecrübeli liderdi.
Bir keresinde liderleri uçuran bir helikopter pilotu ile yaptığım
röportajda liderlerin havada ki durumlarını sormuştum.
Pilot Turgut Özal ile uçarken köyler üzerinden geçerken burası neresi
diye sorardı, Süleyman Demirel ise üzerinden geçtiğimiz köyün nüfusunun
ne kadar olduğunu, köyün en yaşlı kişisinin kim olduğunu, köyde
kaç tane büyük baş hayvan olduğuna varıncaya kadar hepsini sayardı
demişti.
Süleyman Demirel beslenmesine de çok dikkat eder, her gün bir tane
avokado yediği söylenirdi.
Burcu da karakteristik özellikleri taşıyan Akrep burcuydu.
Konuşma yapacağı kürsüye miting alanını hınça hınç dolduran sevgi
seliyle iç içe olup, halkın arasından geçerek gelebilen cesaretli
bir lider di...
Süleyman Demirel
 Türkiye’nin
9’uncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, 1 Kasım 1924’te Isparta’nın
Atabey ilçesine bağlı İslamköy’de doğdu.
İlköğrenimini doğduğu köyde, ortaokul ve liseyi Isparta ve Afyon’da
bitirdi.
Şubat 1949’da İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi’nden
mezun oldu. Aynı yıl Elektrik İşleri Etüd İdaresi’nde göreve başladı.
Önce 1949-1950, daha sonra 1954-1955 yıllarında Amerika Birleşik
Devletleri’nde barajlar, sulama ve elektrifikasyon konularında ihtisas
yaptı.
1954 yılında Barajlar Dairesi Başkanı, 1955 yılında da Devlet Su
İşleri Genel Müdürü oldu.
1962-1964 yılları arasında serbest müşavir-mühendis olarak çalıştı.
Aynı yıllarda Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde su mühendisliği
konusunda dersler verdi.
Siyasi yaşamına 1962 yılında, Adalet Partisi (AP) Genel İdare Kurulu
üyeliği ile başladı. 28 Kasım 1964 tarihinde bu partiye genel başkan
seçilmesinin ardından, kurulmasını sağladığı ve Şubat-Ekim 1965
tarihleri arasında görev yapan koalisyon hükümetinde başbakan yardımcısı
olarak görev aldı.
10 Ekim 1965’te yapılan genel seçimlerde, başında bulunduğu AP yüzde
53 oy alarak tek başına iktidar oldu.
Bu seçimlerde Isparta Milletvekili olarak parlamentoya girdi ve
Türkiye’nin 12’nci başbakanı olarak hükümeti kurdu. Bu hükümet 4
yıl sürdü.
10 Ekim 1969 tarihindeki genel seçimlerde de AP yine tek başına
iktidar oldu ve 31’inci hükümeti kurdu.
Daha sonra, parti içi bir kriz dolayısı ile, 32’nci hükümeti kurmak
durumunda kaldı. 12 Mart 1971 muhtırası üzerine, başbakanlık görevini
bıraktı.
1971 ile 1980 arasında, 1975, 1977 ve 1979’da 3 kez daha hükümet
kurdu.
12 Eylül 1980 müdahalesi üzerine görevi bıraktı ve 7 yıl yasaklı
olarak siyaset dışı kaldı.
6 Eylül 1987’de yapılan halk oylaması ile yasaklar kaldırıldı ve
24 Eylül 1987 tarihinde, Doğru Yol Partisi Genel Başkanlığı’na seçildi.
29 Kasım 1987’de yapılan genel seçimlerde Isparta Milletvekili olarak
tekrar TBMM ne girdi. 20 Ekim 1991 tarihinde yapılan genel seçimler
sonrasında, DYP ile SHP ile biraraya gelerek kurduğu 49’uncu hükümette
başbakan olarak görev aldı.
16 Mayıs 1993 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından
Türkiye’nin 9’uncu Cumhurbaşkanı olarak seçildi.
Görev süresinin bitimine doğru cumhurbaşkanlığı süresinin 3 yıl
daha uzatılmasını öngören Anayasa'nın 101. maddesi ilgili değişiklik
teklifi, 5 Nisan 2000 tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda reddedildi.
16 Mayıs 2000 tarihinde, görevini Ahmet Necdet Sezer'e devretti.
Evliliği
Süleyman Demirel, 12 Mart 1948 tarihinde, 1927 yılında doğan Nazmiye
Demirel’le evlendi. 2005 yılında alzheimer rahatsızlığı nedeniyle
tedavi görmeye başlayan Nazmiye Demirel, 27 Mayıs 2013’te Ankara’da
tedavi gördüğü hastanede yaşamını yitirdi. Nazmiye Demirel, doğduğu
İslamköy’de 30 Mayıs 2014’te toprağa verildi.
|
